Da li Srbima preti izumiranje?

Prema podacima poslednjeg, sprovedenog popisa stanovništva 2002. godine, Srbija je, bez teritorije Kosova i Metohije, imala 7.498.001 stanovnika. Međutim, do 2009. godine broj stanovnika je smanjen za 177.000, što u Republičkom zavodu za statistiku vide kao posledicu negativnog prirodnog priraštaja, koji je na području Srbije prisutan u kontinuitetu od 1992. godine.

Podaci za 2009. godinu pokazuju da je broj umrlih u Srbiji bio za 33.700 veći od broja rođenih. Sredinom prošlog veka stanovništvo Srbije je spadalo u mlađe populacije u Evropi, a na osnovu rezultata poslednjeg popisa ono se prema svim obeležjima demografske starosti, danas može svrstati u grupu demografski izrazito starih populacija, i to ne samo u evropskim nego i u svetskim okvirima.

Starenje stanovništva je, pre svega, rezultat velikog pada rodnosti, odnosno prosečnog broja dece koji u reproduktivnom dobu rodi jedna žena i njegovog dugog zadržavanja na niskom nivou.

Nivo rađanja koji ne obezbeđuje ni prosto obnavljanje stanovništva prisutan je u centralnoj Srbiji i Vojvodini već decenijama, na šta ukazuje visina stope ukupnog fertiliteta koja se kreće ispod praga proste reprodukcije (2,14) još od 60-ih godina prošlog veka.

Za drugu polovinu 20. veka karakterističan je konstantan porast broja starog stanovništva na području Srbije. Učešće lica starih sa 65 i više godina povećano je sa 6,2 odsto u 1953. na 16,5 odsto u 2002. godini.

S druge strane, učešće lica mlađih od 15 godina smanjeno je sa 27,1 odsto na 15,7 odsto, u istom periodu, a u 2002. godini prvi put je zabeleženo da je broj osoba starijih od 65 godina premašio broj onih mlađih od 15 godina. Udeo starih u ukupnoj populaciji je 17 odsto, što svrstava Srbiju među najstarije populacije u Evropi. Samo četiri zemlje u EU imaju viši udeo starijih osoba: Nemačka i Italija (po 20 odsto), Grčka (19 odsto) i Švedska (18 odsto).

Kada su u pitanju manjine, Mađari su najbrojnija etnička zajednica u Srbiji i oni su tokom popisa 2002. činili četiri odsto stanovništva. Broj muslimana je do popisa 1991. rastao, zahvaljujući pre svega pozitivnom prirodnom priraštaju, ali uvođenjem modaliteteta Bošnjak, u popisu 2002. godine se većina stanovnika Muslimana izjasnila kao Bošnjaci.

Oni po svojoj brojnosti zauzimaju treće mesto u strukturi stanovništva, a tokom popisa pre devet godna bilo ih je oko 136.000. Broj Crnogoraca je prepolovljen u periodu između dva poslednja popisa (1991-2002), a broj Albanaca je udvostručen u odnosu na popis iz 1948. godine.

Albanaca je pre devet godina bilo 61.647, pokazuju podaci Zavoda za statistiku. Broj Roma takođe beleži porast i oni zauzimaju četvrto mesto po brojnosti. Roma je tokom popisa 1991. godine u Srbiji bilo 90.853, a tokom popisa 2002. bilo ih je oko 108.000.

U svim popisima posle Drugog svetskog rata pitanje o nacionalnoj pripadnosti je rezultat slobodnog izjašnjavanja građana.