CEFTA nakon pristupanja Hrvatske EU
Ulazak Hrvatske u Evropsku uniju doprineće da Srbija poveća suficit u trgovinskoj razmeni u CEFTA regionu, a mogu se očekivati i veće investicije, ocenio je predsenik Privredne komore Srbije na stručnom regionalnom skupu ’CEFTA nakon pristupanja Hrvatske EU’ u organizaciji BIZLife-a.
Šef Delegacije EU u Srbiji Vincent Degert rekao je da Srbija ima veliku korist od CEFTA sporazuma i da može dosta toga da dobije ulaskom Hrvatske u EU. Degert je na skupu naglasio da će pridruživanje Hrvatske EU doneti prednost i za ostale zemlje u regionu i da članstvo u CEFTA predstavlja način pripreme za ulazak u EU.
Aktuelna tema okupila je predstavnike nadležnih državnih organa, privrednih komora, kao i predstavnike kompanija i ambasada zemalja potpisnica CEFTA sporazuma koji su zajednički doneli sledeće zaključke:
1. Izlaskom Hrvatske iz CEFTA sporazuma nastaće promene u trgovini u pogledu strukture i obima robne razmene u Regionu. Ekonomske efekte ulaska Hrvatske u EU, sa aspekta uticaja na privredu Srbije mogli bi da ocenimo kao pozitivne i stimulativne. Pojedini proizvodi poreklom iz Srbije iz oblasti agrara imaće povoljnije uslove plasmana na CEFTA tržištu. Ovo će biti posledica smanjenja konkurentnosti ovih hrvatskih proizvoda na CEFTA tržištu. Srbija će dobiti na značaju u trgovini u Regionu zbog povoljnijih uslova u pogledu cene radne snage i dalje liberalizacije trgovine u CEFTA.
2. Tržište CEFTA regiona, odnosno BiH je za Srbiju i Hrvatsku od velikog značaja. Hrvatska na tržište BiH plasira značajan iznos prehrambenih proizvoda. Ulaskom Hrvatske u EU, najveće promene dogodiće se pri izvozu prehrambenih proizvoda u BiH, na primer mleka i mlečnih prerađevina, mesa, keksa i cigareta, zbog carina na ove proizvode prilikom uvoza iz EU, odnosno Hrvatske u iznosu 10-15% plus prelevmani. Ovo će uticati na smanjenje konkurentnosti ovih proizvoda iz Hrvatske na tržištu BiH.
Ovo je izuzetna prilika za srpske proizvođače da povećaju plasman ovih proizvoda na tržište BiH, jer će se izvoziti po CEFTA sporazumu, odnosno bez carina i biće konkurentniji u odnosu na hrvatske proizvode.
Željko Sertić, predsednik PKS i Vencant Degert, šef Delegacije EU u Srbiji
3. Prema statističkim podacima, najveći izvoznik hrane u Regionu je Srbija. U 2012. godini ostvareni izvoz agrarnog sektora prešao je 2 milijarde eura, od čega izvoz u EU iznosi nešto više od milijardu eura, a suficit u razmeni sa EU iznosi oko pola milijarde eura. Na drugoj strani, Hrvatska godišnje uvozi poljoprivredno – prehrambenih proizvoda u vrednosti od gotovo 2 milijarde eura, a u tome uvoz iz Srbije iznosi svega 50 miliona eura. U odnosu na privredne potencijale, to je više nego skroman izvoz srpskog agrara, odnosno mogućnosti izvoza su višestruko veće.
4. Između Srbije i Hrvatske se u okviru CEFTE obostrano primenjuje bescarinski pristup za oko 68 odsto proizvoda, dok su za ostale proizvode utvrđene preferencijalne kvote sa nultom ili preferencijalnom carinom u okviru kvote za osetljive proizvode kao što su: meso, mleko mlečne i mesne prerađevine, jabuke, pšenica, kukuruz, šećer, duvan, cigarete. Prema SSP Srbija može potpuno slobodno da izvozi poljoprivredne proizvode na tržište EU, bez carina i kvota (sem kvota sa sniženom carinom za goveđe meso, vino, pastrmke i šećer), dok Srbija prema EU zadržava carine na određene poljoprivredne proizvode i nakon isteka tranzicionog perioda 2014. godine. Zato će se uslovi za izvoz iz Srbije na tržište Hrvatske poboljšati, dok će se za hrvatske proizvode naplaćivati carine koje se primenjuju za članice EU.
5. Kod necarinskih mera, za Srbiju se pooštrava režim izvoza u Hrvatsku zbog striktne primene tehničkih propisa i standarda za industrijske proizvode, kao i sanitarne i fitosanitarne propise za poljoprivredne proizvode koji važe u celoj EU.
6. EU je Sporazumom o pristupanju Republike Hrvatske EU preuzela obavezu da sa Republikom Srbijom i drugim državama sa kojima Unija ima zaključene trgovinske sporazume otpočne pregovore radi izmene SSP i PTS zbog pridruživanja Republike Hrvatske Evropskoj uniji. U vezi napred navedenog, državne institucije Srbije su pozvane od strane Evropske komisije da prihvate konsultacije. Predmet konsultacija bi bio zaključenje protokola kojim će SSP i PTS biti prilagođeni činjenici prijema nove države članice i ugovorne strane SSP.
Na osnovu dosadašnjih konsultacija Stav Vlade Srbije je da Srbija, nakon adaptacije SSP, ne sme da ima efektivno manje povoljan režim trgovinske razmene sa EU u odnosu na sadašnje stanje.
Željko Kuperšak, ambasador Republike Hrvatske u Beogradu
7. U ovim pregovorima naš stav je da prilagođavanje SSP nije samo tehnički proces u kojem bismo obezbedili EU dodatni pristup svom tržištu poljoprivrednih i prehrambenih proizvoda na nivou tradicionalne trgovine sa Hrvatskom, već da je to proces u kome je potrebno da se zadovolje „uzajamni interesi“. Srbija ne sme da ima manje povoljnu poziciju u trgovinskoj razmeni sa EU i Hrvatskom nakon adaptacije SSP-a u odnosu na sadašnje. U pregovorima EU je izašla sa zahtevom da se odobre kvote sa sniženim carinama u količinama koje je Hrvatska izvozila u Srbiju (trogodišnji prosek). Međutim te kvote biće dostupne svim zemljama EU, a ne samo Hrvatskoj, te u tom smislune postoje garancijeda bi to donelo korist samo hrvatskim kompanijama.
8. Stav privrednih društava koja se bave proizvodnjom i preradom duvana je da Srbija treba da zadrži postojeći carinski režim u oblasti duvana, jer bi bilo koja potencijalna promena carinskog tretmana za cigarete, ili davanja drugih ustupaka na uvoz cigareta iz zemalja članica EU (uključujući i Hrvatsku nakon 01. jula 2013. godine) ili nekoj trećoj strani, izazvala negativne posledice postojećih proizvođača cigareta.
